Grzegorz Drukarczyk, „Zabijcie Odkupiciela”

Najnowszy Testament spisany przez jednego z bezdomnych meneli okazuje się prawdą. W dniu piątym na Ziemię zstępuje Chrystus. Zstąpieniu daleko jednak do Apokalipsy znanej z księgi świętego Jana – nie słychać trąb ani ryku siedmiogłowej bestii. Ogólnie rzecz biorąc, wokół Syna Bożego dzieje się wyjątkowo niewiele. Mimo bowiem sugerującej to okładki, fabuła bynajmniej nie koncentruje się na przygodach Jezusa i jego nowych apostołów. Zabijcie Odkupiciela to krótka opowieść (licząca dwieście szesnaście stron), która łączy spojrzenie filozoficzne, socjologiczne oraz psychologiczne, ale w efekcie nie wykorzystuje do końca zawartego w tym potencjału.

Mówią o sobie Wspaniali Powaleni i liczą czas od jednej flaszki do drugiej. Śmierdzą, lepią się od brudu i znają szereg sposobów na wyłudzenie grosza. Jest ich kilkunastu. Są przyjaciółmi, a ich przyjaźń i uczucia opisane zostają jako jedyne prawdziwe w świecie, w którym „normalni” jeżdżący w „blaszanych pudłach” kochają wyłącznie siebie samych. Siebie samych oraz, naturalnie, dobra materialne. Degradacja ludzkości obejmuje skrzywione odczuwanie, przemiany związane z religią, a także odejście od Natury. Produkuje się gumowe drzewa z plastikowymi liśćmi, naukowcy pracują nad projektem sztucznych ptaków. Kaznodzieje gromko nawołują do wyzbycia się chciwości i wyłożenia odpowiedniej sumy na ulepszanie kościołów. Czytaj: ulepszanie życia proboszczów. Podobne absurdy ukazywane są w książce niemal do ostatniej strony.

Wspaniali Powaleni kreśleni są jako ludzie wolni, niespętani pogonią za pieniądzem czy prestiżem. Jednak nawet oni muszą mieć co włożyć do ust. Kiedy w elektrowni King’s Power dochodzi do awarii, amatorzy taniego alkoholu zakładają skafandry i udają się do radioaktywnych czeluści budynku, by usunąć usterkę. Tak dzieje się z Mistrzem Świata i MGR-em, a także z głównym bohaterem o przezwisku Schizo. Wyprawa ta jest punktem wyjścia dla fabuły niby zogniskowanej na Wspaniałych Powalonych, ale w rzeczywistości rozchwianej i dotykającej przeróżnych zagadnień. Niestety, niespójność kompozycyjnie i szeroka rozpiętość tematyczna prowadzą tu do spłycenia treści, które – jeśliby je rozwinąć – mogłyby zupełnie inaczej zarezonować.

Tylko nędzarze „należą do ostatniej w Mieście sekty czcicieli słów Pańskich”. Tym zdaniem można by podsumować koncepcję autora. Wszyscy bogaci albo utrzymujący dom i rodzinę są źli i skorumpowani. Wszyscy odwiedzający kościół bezmyślnie wykładają pieniądze na zachcianki księży. Nie ma nikogo w bezrozumnej masie „normalnych”, kto wykazałby się dobrą wolą czy choćby myśleniem. W tej książce istnieją tylko czarny i biały. Fabuła podporządkowana została obranej filozofii, przez co przejaskrawia każdy aspekt. Projekt to odrobinę chybiony.

Książka po raz pierwszy wydana zostało w 1992 roku. Data ta tłumaczy poniekąd zamysł i obszary zainteresowań Drukarczyka. Fala konsumpcjonizmu, jaka dotarła wówczas do Polski, ma swoje odbicie w zadawanych przez autora pytaniach o upadek moralności, ogłupiającą technologię i zatracanie się w pędzie ku pieniądzom. To zaś – przynajmniej obecnie – niestarzejące się tematy. Szkoda, że Drukarczyk nie wyciągnął z nich więcej.

Wydawnictwo Fabryka Słów, 2009