Naomi Novik, „Smok Jego Królewskiej Mości”

Czasy wojen napoleońskich, Bonaparte przygotowuje się do inwazji na Wielką Brytanię. Podstawą dla działań wojennych są siły powietrzne, a mówiąc ściślej, siły przerośniętych jaszczurek. Od kiedy Rzymianie udomowili dziko żyjące europejskie rasy, prowadzi się hodowle smoków i wykorzystuje je jako swoiste machiny wojenne. Istnienie mitycznych bestii nie odmienia jednak dziejów ludzkości – bieg wydarzeń toczy się znanym ze szkoły torem. Ta nie do końca alternatywna wersja historii swój początek ma w Smokach Jego Królewskiej Mości, pierwszej części siedmiotomowej serii Temeraire.

Załoga okrętu „Reliant”, z głównym bohaterem Williamem Laurence’m na czele, przechwytuje francuską fregatę. Mrożących krew w żyłach momentów niestety poskąpiono – nie tylko w tym fragmencie powieści – Francuzi przegrali na chwilę przed wmieszaniem się do akcji czytelnika. Widocznie walka nie była na tyle istotna, by ją przedstawiać, idźmy zatem dalej. Arystokratyczne przemyślenia Laurence’a przerywa w krótkim czasie wiadomość od jednego z poruczników. Jak się okazuje, na zdobytej „Amitie” znaleziono skarb. Skarb zresztą nie byle jaki, a wręcz przystający do miana „z prawdziwego zdarzenia”. Na domiar tego, zupełnie zaskakujący całą załogę. Nas prawdopodobnie odrobinę mniej, wszak dostaliśmy podpowiedź w tytule. A żeby już całkiem rozwiać wątpliwości: jajo nie jest ani kurze, ani nawet przepiórcze. Dalszą fabułę z pewnością każdy sam sobie dopowie. Nie będzie to zadanie trudne, bowiem większość objętości książki stanowią przygotowania, przygotowania i… przygotowania.

Naomi Novik nie ustrzegła się przed bolączką właściwą dla pierwszych tomów sagi. Smok… od początku do samego końca zdaje się być wyłącznie wprowadzeniem. Kapitan Laurence, mimo że doświadczony na morzu, w przestworzach aspiruje co najwyżej do miana laika. Uczy się zatem, razem ze swoim smokiem, najpierw samodzielnie, następnie w bardziej zinstytucjonalizowanej formie. Główny wątek fabularny, będący w zasadzie jedynym wątkiem książki, to treningi właśnie. Autorka rozdrabnia się przy tym na najmniejsze detale, poczynając od ukazywania jadłospisu smoków, a kończąc na wielokrotnych opisach uprzęży. Dzięki tej szczegółowości widać dopracowanie przedstawionego świata. Ale nie ma co liczyć na wartką, wbijającą w fotel akcję, ponieważ ta zwyczajnie nie istnieje. Fabuła brnie do przodu, lecz monotonnie, miejscami usypiająco. Zwrotów akcji i dramatycznych uniesień zabrakło. Jedynymi smaczkami okazują się kwestie związane z rozdźwiękiem pomiędzy światem wyższych sfer a wszystkimi pozostałymi. I smoki. Latające bestie opisane zostały wyczerpująco. Nie ma wątpliwości, że to one piastują najważniejsze miejsce.

Język – precyzyjny i elegancki – to atut powieści. Novik buduje zdania cieszące oko, nie szczędząc przy tym żargonu i manieryzmu w dialogach. Bez problemu daje się uwierzyć, że w dany sposób zachowałby się kapitan, oficer, marynarz, a nawet awiator. Drugą stroną medalu jest jednak jednostajność formy – niekiedy można odnieść wrażenie, że stawianie kropek sprawia autorce ból. Przy opisie pejzażu jej styl sprawdza się doskonale, jednak gdy wreszcie zaczyna się cokolwiek dziać, sam język potrafi zwolnić tempo akcji.

Tym, co pozostawia najwięcej do życzenia, jest kreacja bohaterów. Czy to postać pierwszo, czy drugoplanowa, i tak nudzi. Spośród całego szpaleru przewijających się mężczyzn i kilku kobiet, nie znajdzie się nikt o osobowości wartej uwagi. Bohaterowie Smoka… to ludzie absolutnie nieskomplikowani. Bardziej lub mniej poddający się władzy konwenansów, ale zawsze łatwi do określenia. Podobnie sprawa ma się z wydźwiękiem poruszanych zagadnień. Choć większość bohaterów to osoby dorosłe, problemy, z jakimi się borykają, przeznaczone są dla młodszego odbiorcy. Między wersami, ale zupełnie jawnie, przemykają wartości takie jak przyjaźń, zaufanie, szacunek, pracowitość…

Smok Jego Królewskiej Mości to prosta, momentami przyjemna i niewymagająca lektura, adresowana głównie do młodzieży, ewentualnie do wielbicieli smoków. Zawarta w niej problematyka nie jest ani zawiła, ani wymagająca głębszego zastanowienia. Zaniedbanie prowadzi do złego, zdrada zostanie ukarana, szlachetność popłaca i tak dalej, i tak dalej. Jeśli tego czytelnik oczekuje, książka będzie trafnym wyborem. W innym wypadku można się rozczarować.

Wydawnictwo Rebis, 2007